کد مطلب:50485 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:167
«بدان كه از برای قلب كه مركز حقیقت فطرت است، دو وجه است: یكی وجهه به عالم غیب و روحانیت و دیگر، وجهه به عالم شهادت و طبیعت. و چون انسان ولیده ی عالم طبیعت و فرزند نشئه دنیاست- چنانچه آیه ی شریفه ی: (امه هاویه)[1] نیز شاید اشاره به آن باشد- از بدو خلقت در غلاف طبیعت تربیت شود و روحانیت و فطرت در این حجاب وارد شود و كم كم احكام طبیعت بر آن احاطه كند و هر چه در عالم طبیعت رشد و نمای طبیعی كند، احكام طبیعت بر آن بیشتر چیره و غالب شود. و چون به مرتبه ی طفولیت رسد با سه قوه، هم آغوش باشد كه آن قوه ی شیطنت- كه ولیده ی واهمه است- و قوه ی غضب و شهوت می باشد. و هر چه رشد حیوانی كند، این سه قوه در او كامل شود و رشد نماید و احكام طبیعت و حیوانیت بر آن غالب شود و شاید كریمه ی شریفه ی (لقد خلقنا الانسان فی احسن تقویم ثم رددناه اسفل سافلین)[2] اشاره باشد به نور اصلی فطرت، كه تخمیر به ید قدرت حق تعالی شده و آن «احسن تقویم» است، زیرا كه بر نقشه ی كمال مطلق و جمال تام است و رد به «اسفل سافلین» اشاره به این احتجاب به طبیعت- كه اسفل سافلین است- باشد. و چون این احتجابات و ظلمات و كدورات بر نفس غالب و چیره است و كم اتفاق افتد كه كسی به خودی خود بتواند از این حجب بیرون آید و با فطرت اصلیه سیر به عالم اصلی خود بنماید و به كمال مطلق و نور و جمال و جلال مطلق برسد، حق- تبارك و تعلای- به عنایت ازلی و رحمت واسعه انبیای عظام- علیهم السلام- را برای تربیت بشر فرستاد و كتب آسمانی را فروفرستاد تا آنها از [صفحه 154] خارج، كمك به فطرت داخلیه كنند و نفس را از این غلاف غلیظ نجات دهند. و از این جهت، احكام آسمانی و آیات باهرات الهی و دستورات انبیای عظام و اولیای كرام، بر طبق نقشه ی فطرت و طریقه ی جبلت بنا نهاده شده و تمام احكام الهی به طریق كلی به دو مقصد منقسم شود كه یكی اصلی و استقلالی و دیگر فرعی و تبعی است و جمیع دستورات الهیه به این دو مقصد، یا بی واسطه یا باواسطه رجوع كند. مقصد اول- كه اصلی است و استقلالی- توجه دادن فطرت است به كمال مطلق، كه حق- جل و علا- و شئون ذاتیه و صفاتیه و افعالیه او است كه مباحث مبدا و معاد و مقاصد ربوبیات از ایمان بالله و كتب و رسل و ملائكه و یوم الاخره و اهم و عمده ی مراتب سلوك نفسانی و بسیاری از فروع احكام از قبیل مهمات صلاه و حج، به این مقصد مربوط است، یا بی واسطه یا باواسطه. مقصد دوم- كه عرضی و تبعی است- تنفر دادن فطرت است از شجره ی خبیثه ی دنیا و طبیعت كه ام النقایص و ام الامراض است. و بسیاری از مسائل ربوبیات و عمده ی دعوتهای قرآنی و مواعظ الهیه و نبویه و ولویه و عمده ی ابواب ارتیاض و سلوك و كثیری از فروع شرعیات از قبیل شرعیات از قبیل صوم و صدقات واجبه و مستحبه و تقوا و ترك فواحش و معاصی به آن رجوع كند. و این دو مقصد، مطابق نقشه ی فطرت است، چنانچه دانستی كه در انسان دو فطرت است: فطرت عشق به كمال و فطرت تنفر از نقص. پس جمیع احكام شرایع مربوط به فطرت است و برای تخلص فطرت از حجب ظلمانیه ی طبیعت است.»[3] . تربیتی كه در جهت خلاف حقیقت جویی، زیبایی دوستی، علم جویی، آزادی دوستی، رافت گرایی، عدالتخواهی، حق گرایی و... گام بردارد، تربیتی خلاف فطرت و دین الهی است و هر چه اهتمام بر فطریات در یك نظام تربیتی بیشتر باشد، توفیق آن نظام در تربیت فطری و دینداری حقیقی بیشتر خواهد بود. «انسان به حسب فطرت و ذاتش متدین است و جمیع ادیان الهی و التزامات آسمانی بیان همین دین فطری است و جمیع كتب آسمانی شرح كتاب تكوینی انفسی است و تمام انبیا شراح كتاب فطری ما هستند.»[4] . رسالت تربیتی همه ی انبیای الهی، تربیتی فطری بوده است. امیرمومنان علی (ع) این حقیقت را چنین بیان كرده است: [صفحه 155] «و اصطفی سبحانه من ولده انبیاء اخذ علی الوحی میثاقهم و علی تبلیغ الرساله امانتهم، لما بدل اكثر خلقه عهد الله الیهم فجهلوا حقه و اتخذوا الانداد معه و اجتالتهم الشیاطین عن معرفته و اقتطعتهم عن عبادته. فبعث فیهم رسله و واتر الیهم انبیاءه، لیستادوهم میثاق فطرته و یذكروهم منسی نعمته.»[5] . خدای سبحان از فرزندان آدم (ع) پیامبرانی برگزید و هر یك به زبان وحی پیمان او را شنید، كه امانت او نگاه دارد و حكم خدا را بردیگران برساند، و این هنگامی بود كه بیشتر آفریدگان از فطرت خویش بگردیدند و طومار عهد درنوردیدند، حق او را نشناختند و برابر او خدایانی ساختند. شیطانها آنان را از خداشناسی به گمراهی كشیدند و پیوندشان را با پرستش خدا بریدند. پس هر چند گاه پیامبرانی فرستاد و به وسیله ی آنان به بندگان هشدار داد تا حق میثاق فطرت بگزارند و نعمت فراموش كرده را به یاد آرند. البته باید در نظر داشت كه برای سیر به سوی نظام مطلوب تربیتی، باید عوامل موثر در تربیت آدمی مورد توجه قرار گیرد و با بهره گیری درست از این عوامل زمینه ی شكوفایی استعدادها در جهت كمال مطلق فراهم شود.
تربیتی كه اساس برنامه ها و اقدامات و امورش را بر فطریات آدمی قرار می دهد و حجابهای فطرت را می زداید و فطریات را شكوفا می نماید، تربیتی فطری و متناسب با وجود آدمی و نیازهای او و درخور حقیقت انسانی است. تربیتی كه عشق به كمال مطلق و انزجار از نقص را جلوه می دهد تربیتی مطابق نقشه ی فطرت است. امام خمینی (ره) در این باره می نویسد:
صفحه 154، 155.